اگر قصد خرید گبه و گلیم دارید
اگر قصد خرید گبه و گلیم دارید
تا چند دهه پیش، زنان روستایی و عشایری برای استفاده خودشان گلیم، گبه، جاجیم، زیلو و... میبافتند اما حالا بافندگان انواع دیگر فرش درست مانند بافندگان قالی، به تقاضای بازار و سلیقه خریدار توجه دارند و براساس آن، پای دار مینشینند
گبه نوعی قالی است؛ یعنی به غیر از تاروپود، پرز هم دارد اما فرشفروشان موقع تقسیمبندی انواع قالی، گبه را به عنوان قالی حساب نمیکنند و آن را یکی از انواع فرشها معرفی میکنند؛ شاید چون ضخامت پرز و طول گره آن نسبت به پرز انواع قالی، بسیار کلفتتر و بلندتر است. گبه دستبافتی مخصوص عشایر بوده و البته امروز به شکل سفارشی در کارگاههای قالیبافی شهری هم تولید میشود. گبه نقشه ندارد و طرحهایش ذهنی است؛ یعنی بافنده، براساس ذهن خود یا منظرهای که میبیند، نقش حیوان، آدم و درخت یا حتی اشکال هندسی را میبافد. اندازه گبه معمولا از یک و نیم تا چهار و نیم متر است و بزرگتر از این متراژ را تقریبا نمیتوانید در بازار پیدا کنید.
گبه به دلیل داشتن پرز کلفت و بافت درشت آن، فرش سنگینی است و چون گرههایش هم شل بافته میشود، دارای پرزهای نرم است. از اواسط دهه 1370 به خاطر سوژه شدن گبه در چند فیلم سینمایی، تب گبه بازار را گرفت و قیمت آن حتی از بعضی قالیهای کاشان و اراک گرانتر شد اما بعد از طی آن دوره، در حال حاضر تب گبه سرد شده و قیمتش به حالت تعادل رسیده است. در ضمن یکی از هنریترین انواع گبه، گبهای است که پرز آن از پشم گوسفند تهیه شده باشد؛ یعنی بافنده با پشم گوسفند تابیدهشدهای که رنگ نشده باشد، گبه را بافته باشد. این نوع گبه در برابر رطوبت بسیار مقاوم است و تابش مستقیم آفتاب منجر به تغییر رنگ آن نمیشود و البته خیلی هم زیباست.
*موقع خرید ابر مرطوب همراهتان باشد
1- انواع فرشها را باید به صورت لولهای جمع کرد. بدترین نوع جمع کردن یک فرش، تا کردناش است؛ هر چند با این روش جای کمتری را اشغال کند. با این روش - یعنی لوله کردن - احتمال شکستن فرش خیلی کم میشود.
2- اگر گرد و غبار و خاک مدت زیادی زیر و داخل ریشههای فرش بماند و تمیز نشود، فرش را سفت میکند و باعث شکسته شدناش میشود.
3- با وجود جاروبرقی در زندگیهای امروزی، دیگر خیلی کم مشکل بیدخوردگی برای انواع فرش بهوجود نمیآید اما اگر قرار است برای مدتی گلیم، گبه، زیلو و... را در کمد یا گوشهخانه نگه دارید، برای جلوگیری از بیدخوردگی، حتما لابهلای آن نفتالین یا تنباکو بگذارید.
4- گلیمهای بزرگ و گبهها را اگر با شامپو فرش بشویید، هم سالم میمانند و هم خوب تمیز میشوند اما گلیمهای ظریف و هنری و کوچک را بهتر است با شامپو آن هم با دست بشویید و اگر میخواهید آن را در ماشین لباسشویی بیندازید، یادتان باشد که همراه لباسهای دکمهدار و زیپدار، داخل ماشین نیندازیدشان و در ضمن، از پودرهای رختشویی هم استفاده نکنید بلکه به جایش از مایع شوینده مخصوص لباسهای رنگی استفاده کنید؛ ضمنا حرارت آب هم بالا نباشد؛ یعنی زیر 30 درجه باشد.
5- اگر الیاف گلیم دارای رنگ طبیعی باشد، در مقابل تابش مستقیم آفتاب چندان آسیبی نمیبیند اما الیافی که با رنگ شیمیایی رنگ شده – بهخصوص اگر نامرغوب هم باشد– خیلی سریع در مقابل تابش مستقیم آفتاب رنگ پریده میشود.
6- برای تشخیص رنگ طبیعی الیاف از رنگ مصنوعی و شیمیایی یک فرش، اول به این نکته توجه داشته باشید که رنگ شیمیایی بسیار پررنگ و جیغ(!) است اما رنگ طبیعی پختگی دارد و کمتر به چشم میآید؛ دوم اینکه یادتان باشد موقع خرید حتما همراه خودتان یک تکه پارچه سفید مرطوب یا یک تکه ابرخیس داشته باشید و قبل از پرداخت پول، آن را روی فرش مورد نظرتان بکشید؛ اگر رنگی شد یعنی رنگ مصنوعی است.
7- وقتی گلیمتان را با شامپو فرش میشویید، مراقب باشید که ریشههای گلیم را هم خوب تمیز کنید. مراقبت از ریشههای گلیم خیلی مهم است چون ریشههای پوسیده و کنده شده از ارزش گلیم میکاهد.
*گلیم آنقدرها هم ساده نیست!
به زیرانداز بافتنی بدون پرز، گلیم میگویند. در بافت این نوع فرش، پودها از میان تارها رد میشود. گلیم انواع مختلفی دارد که هر نوعش زیبایی مخصوص به خود را دارد. بعضی از انواع گلیم پر زحمت بافته میشود، در نتیجه گرانتر است و بعضی انواع سادهتر بافته میشود و ارزانتر هم در بازار عرضه میشود.
اما انواع گلیم:
*گلیم سوزنی
گلیمی است که در آن علاوه بر رد شدن پودها از میان تارها، نقشهایی را روی پود بافته یا سوزندوزی میکنند.
*گلیم ساده (بیچاک و چاکدار)
گلیم ساده بیچاک به این معنی است که پودها خیلی ساده و بدون مدل خاصی از میان تارها رد میشود و فقط ممکن است هر چند رج یک بار رنگ پودها تغییر کند. اما گلیم ساده چاکدار، گلیمی است که در آن برای بافتن یک طرح – که ممکن است هندسی یا غیرهندسی باشد - بین پودها به خاطر عوض کردن رنگ پود، فاصله یا چاک ایجاد شود.
*گلیم سوماک
این نوع گلیم که طرحهای پیچیدهتری دارد، ممکن است سینهباف (یعنی بدون نقشه و کاملا ذهنی) یا نقشهباف باشد. سوماک ظرافت زیادی دارد و بیشتر با پود ابریشمی بافته میشود. نخ پودی که با آن یک طرح را بافتهاند، در پشت کار گره میخورد و با پود دیگری طرح تازه را میبافند و از میان تارها رد میکنند. در ضمن، طرحهای سینهباف، طرحهایی انتزاعی اند که بیشتر براساس محل زندگی، کار و طبیعت اطراف بافنده یا حتی حال و هوای روحی او که غمگین است یا شاد، آرام است یا هیجانزده، روی گلیم نقش میگیرد.
منبع:
https://www.beytoote.com/art/farsh/buy-gabbeh2-kilim.html